Binnen AiREAS geldt de Stad van Morgen opvatting over de co-creatie van ons welzijn zoals gezondheid en gezonde lucht: “alles wat ik zelf kan doen doen ik zelf, dat wat te complex is doen we samen, al dan niet met behulp van instellingen zoals de overheid”. Maar niet iedereen staat nog achter de noodzaak van co-creatie (ofwel samen verantwoordelijkheid nemen). Dat komt omdat we sinds de jaren 70 gaandeweg ons afhankelijk hebben opgesteld ten opzichte van een verzorgingsstaat, die via geld probeert het algehele welzijn op niveau te houden. Dit heeft uiteindelijk geleid tot versnippering van verantwoordelijkheden, verdeelde institutionele (eigen)belangen, een economische stelsel dat vaak juist een ongezonde levensstijl bevordert en vervuiling in de hand werkt om voldoende geld in te zamelen om de consequenties ervan aan te kunnen pakken. Hierbij is een belangrijke meerderheid aan mensen volledig afhankelijk gemaakt van dit economische stelsel via arbeid, sociale voorzieningen, leningen en pensioenen.

Dit zorgt voor grote tegenstellingen in de maatschappij. Zo is er de angst voor het kwijt raken van de zekerheden, de natuurlijke “eis aan de instanties” om deze te blijven waarborgen (omdat we er verplicht voor betalen), maar ook de bewustwording dat dit niet langer kan via de ingeslagen weg, dat we niet afhankelijk mogen blijven van een stelsel dat haar eigen problemen voedt om er daarna kostbare oplossingen voor te bedenken. En dat sommige zaken niet uit te besteden zijn via geld maar juist verlangt dat we verantwoordelijk zelf en samen nemen. De logica van de tegenstellingen tussen behoud en verandering is uiterst menselijk ook al leidt het steeds tot de grootste conflicten die we zelf veroorzaken. Als we dit snappen kunnen we er ook wat aan doen….. Tijdens een natuur wandeling ergens in 2012 werd mij gevraagd dit uit te leggen. Het werd gefilmd….

Sustainocratie – moeten we eerst (weer) pijn lijden om tot bewustwording te komen voor het nieuwe (oeroude) normaal van samenredzaamheid in plaats van afhankelijkheid?

Als we in een gemeente als Nuenen samen een meetcampagne starten voor het creëren van inzichten over luchtkwaliteit en lokale leefbaarheid is de eerste vraag die we stellen “wie is bereid mee te doen?”. Dan gaat het niet om meten alleen maar om de eventuele verandering van gedrag als de bevindingen duidelijk worden? Dat het niet gaat om vinger te wijzen naar een overheid die “het altijd fout doet” in een wereld waarin vele slachtoffers wereldwijd vallen door luchtvervuiling die wij veelal zelf veroorzaken met onze auto’s, scooters, open haarden, rookgedrag, bbq’s, afhankelijkheid van industriële processen en de logistiek van een consumptie maatschappij. Het gaat erom dat we bewust worden dat de verandering begint bij onszelf, de acties die we onderweg nemen en de nieuwe werkelijkheid die ontstaat waar een faciliterende en participerende overheid mede vorm aan dient te geven.

Fiets of fietspad?

Als anekdotisch voorbeeld kunnen we ons afvragen “wat komt eerst?”, de fietser of het fietspad?

* Een gezondheid georiënteerde betuttelde overheid zou eerst met veel bombarie het fietspad aanleggen om vervolgens via kostbare apps en marketing de mensen te trachten te overtuigen uit de auto te stappen en op de fiets te gaan. Om vervolgens te ontdekken dat de mensen dat niet willen, vaker de auto pakken en als ze de fiets toch nemen dat het fietspad hen niet brengt naar de bestemming en er een ander fietspad moet komen.

* Een niet gezondheid georiënteerde overheid, gericht op economische groei, zorgt voor geen fietspaden maar faciliteert de benzine slurpende auto, parkeergelegenheid voor consumptieve bereikbaarheid en creëert wat milieuzones en regels om netjes te voldoen aan enkele milieuregels uit de WHO of Europa. De mensen die willen fietsen moeten opboksen tegen onveilige auto’s en gebruik aan stalling.

* Tot slot zou multidisciplinaire cocreatie zowel het fietsen en het creëren van fietspaden tegelijk stimuleren via overlegtafels waar gezondheid sturend is en alternatieven samen bekeken worden en afgestemd via gedragen prioriteiten. We zouden de fietspaden ook nog eens samen kunnen aanleggen voor participatie en werkgelegenheid, daar waar fietsen fijn en nuttig blijkt en niet alleen economisch efficiënt. We bespreken zelfs even gezonde alternatieven voor fietsen binnen de context van verschillende doelgroepen (zoals ouderen of gehandicapten).

Omgaan met de tegenstellingen

Ondanks het feit dat AiREAS zich positioneert in het veld van de harmoniserende co-creatie krijgen we wel te maken met uitingen van allerlei partijen die in de andere velden actief zijn. Maar ook met partijen die juist aansluiten in de harmonisering. Elke keer als er resultaten zijn geboekt in het leerproces staan al deze tegenstellingen op om zich te uiten, de een kritisch negatief, de ander manipulerend vanuit een belang, en weer anderen enthousiast positief. Wij kunnen daar niet veel aan veranderen, behalve zelf vasthouden aan onze positiviteit en cocreatie door daarin gaandeweg resultaten van verbeterde gezondheid en leefbaarheid laten zien die de kritiek doet stillen, zich nuanceren of hopelijk laat aansluiten bij de cocreatie.

Gisteren tekende (co)creatief georiënteerde oud wethouder van de gemeente Houten, Jocko Rensen, uit eigen initiatief zijn beeld over Sustainocratie na zijn bezoek aan ons vijf jaar geleden…..