Op 17 oktober 2013 kwam de wereld gezondheid organizatie met het persbericht dat luchtverontreining kankerverwekkend is. Dat geldt niet alleen voor de vervuilde concentratiegebieden zoals steden, industriegebieden of logistieke centra. Het geldt voor elke uithoek van de wereld.

Sinds 2011 neemt AiREAS verantwoordelijkheid in Eindhoven voor luchtkwaliteit in relatie tot volksgezondheid. Dit doen wij niet als apart instituut maar door de resultaatgedreven samenwerking van alle partijen die een  lokale samenleving vormen: de burgers, de overheid, de fabrikanten en dienstverleners , en de wetenschap/onderwijs. Wij willen dit wereldwijde probleem voor onszelf oplossen (Global issues, local solutions) door toepassing van sociale, technologische en zelfs bestuurlijke systeem innovatie en samenwerking. Dat doen we door vanuit de mens te redeneren terug naar “het systeem” en niet andersom zoals de huidige traditie dat doet.

De aanpak is voor elk gebied toe te passen. Iedereen kan verantwoordelijkheid nemen en hoeft op niemand te wachten. Samen staat men echter sterker. Het niet nemen van verantwoordelijkheid zou ook tot gevolgen kunnen leiden, zeker na dit persbericht.

Het spanningsveld tussen systeem en mens zou nu positieve vooruitgang moeten leveren

Het spanningsveld tussen systeem en mens zou nu positieve vooruitgang moeten leveren. (Tekening: Jean-Paul Close, geheimen van echte welvaart)

De samenwerking in AiREAS verloopt open en transparant met degenen (steeds meer personen en instanties) die reeds een commitment hebben gegeven aan AiREAS en het hoger doel van een gezonde stad. Dat is echter nog lang niet iedereen. Veel partijen zijn geconcentreerd op hun systeemafhankelijkheid dat werkt volgens korte termijn economische en politieke maatstaven met bijbehorende beleidkeuzes en hiërarchische machtsverhoudingen. Verantwoordelijkheid waartoe men uitgenodigd wordt maakt men dan ondergeschikt aan die parameters waardoor aandacht voor luchtkwaliteit ver op de achtergrond verdwijnt. “Het kost geld” zegt men dan, of “het levert geen geld op” (foute redenatie) of “dat is niet mijn taak”.

Ons argument dat “verantwoordelijkheid” niet uitgedrukt wordt in geld noch gedelegeerd kan worden maar behoort tot duurzame menselijkheid en ethiek, wordt dan als zweverig afgedaan. Die tijd is voorbij. Gezondheid kan dan als redelijk abstract worden beschouwd, ongezondheid (zoals kanker) is erg concreet.

Gevolgen bestrijden is nalatig en kostbaar, oorzaken vermijden en aanpakken is innovatief en ethisch verantwoordelijk.

AiREAS verdeelt de verantwoordelijkheid over alle spelers die zo de eigen autoriteit verbinden aan het hogere doel van een gezonde stad op gebied met gezond functionerende onderdelen (scholen, gebouwen, gedrag, vliegveld, mobiliteit, leefbaarheid, energiegebruik, onderlinge relaties, enz). Geen enkele machtspositie of autoriteit wordt overgenomen in AiREAS, wel doelgericht benut.

We beseffen goed dat niet alles dat vervuiling veroorzaakt in een keer op te lossen is maar we kunnen wel het stip stap proces ingrijpender organiseren en prioriteit geven door het over de belangen te verdelen en samen te werken aan concrete korte en lange termijn resultaten.

De formele constatering van de wereld gezondheid organisatie geeft genoeg instrumenten om die verantwoordelijkheid rond duurzame menselijke vooruitgang te benadrukken boven politiek en economisch belang. Dan is AiREAS een aanpak met de beste kans van slagen doordat het zich samen met de gevestigde orde ontwikkelt, niet ondergeschikt eraan.

Onze jeugd verdient een gezonde omgeving

Onze jeugd verdient een gezonde omgeving. Leerplicht is ook zorgplicht, op school en tussen huis en school.