6 juni 2013
Nieuw meetnet (ultra)fijnstof in Eindhoven

EINDHOVEN – Op 35 plaatsen in Eindhoven worden vanaf 17 juni AirBoxen geïnstalleerd. Deze meetkasten vormen samen het Innovatief Luchtmeetysteem (ILM), dat onder andere (ultra)fijnstof registreert. De AirBoxen geven een beeld van de luchtkwaliteit in de stad. Na de zomer is de informatie 24 uur per dag voor iedereen real time te raadplegen op www.aireas.com. Belangrijkste doel van het systeem is om meer inzicht te krijgen in alle factoren die de luchtkwaliteit kunnen verbeteren.  

Beeld op buurtniveau
Dertig AirBoxen krijgen een vaste plek, de overige zijn mobiel en worden naar behoefte ingezet. Alle kasten meten fijnstof, ozon en vanaf begin 2014 ook stikstofmono- en dioxide. Van de dertig vaste kasten worden er vijf uitgerust met een extra meter voor ultrafijnstof. Deze extra meter kan gemakkelijk naar een andere AirBox worden verplaatst. De AirBoxen, die worden bevestigd aan lantaarnpalen, hangen straks deels in woonwijken en deels juist aan drukke wegen daar omheen.
 
AiREAS motor achter ILM
AiREAS, een coöperatief samenwerkingsverband dat streeft naar gezonde en schone steden, heeft het initiatief genomen voor het ILM. In AiREAS werken particulieren en bedrijven, de overheid en universiteiten samen. De gelijkwaardige samenwerking van de deelnemers in AiREAS kan iets mogelijk maken dat partijen alleen niet kunnen realiseren, is het uitgangspunt. Jean-Paul Close en Marco van Lochem zijn de oprichters van AiREAS en vormen het dagelijks bestuur.
 
Doelen van het ILM
Met het ILM willen de initiatiefnemers uiteindelijk bewerkstelligen dat er minder schade is aan de volksgezondheid door luchtvervuiling. Om de relatie tussen luchtverontreiniging en gezondheid precies te kunnen leggen, is langdurig meten nodig van verschillende componenten in de lucht. In een later stadium worden de ILM-metingen gebruikt ter ondersteuning van wetenschappelijk onderzoek naar de relatie tussen luchtkwaliteit en de volksgezondheid. Ultrafijnstof wordt nu nog maar zeer beperkt gemeten in Nederland. Er zijn steeds meer aanwijzingen dat de kleine en ultrakleine deeltjes veel schade kunnen berokkenen. Het ILM neemt ook deze deeltjes langdurig mee in de metingen.
 
Inwoners van Eindhoven kunnen straks voortdurend ook zelf zien hoe het met de luchtkwaliteit is gesteld. Deze betere communicatie leidt tot meer inzicht en begrip voor eventuele maatregelen om vervuiling tegen te gaan. De ILM-gegevens helpen om binnen de (internationale) normen op het gebied van luchtvervuiling te blijven en ondersteunen de lopende programma’s. ‘Luchtkwaliteit is een landelijk en internationaal vraagstuk met effecten op de lokale volksgezondheid. Het verkrijgen van inzicht is van belang om deze effecten op zowel korte als lange termijn beter te kunnen beoordelen,’ zegt Marco van Lochem.
 
ILM snel uit te breiden
AiREAS heeft partners gezocht voor het ILM om een robuust systeem te ontwikkelen tegen relatief geringe kosten, dat onderhoudsarm is en gebruik maakt van open source software en geavanceerde sensortechnologie. ECN en Philips Research hebben zich gericht op de ontwikkeling van de AirBox sensorkast, Imtech ICT op het platform voor dataverzameling. De onderzoekspartners zijn, naast ECN, het Institute for Risk Assessment Sciences (Iras) van de Universiteit Utrecht en de faculteit Geo-informatiewetenschappen en Aardobservatie (ITC) van de Universiteit Twente. De gemeente Eindhoven en de provincie Noord-Brabant nemen deel vanuit de overheid. Het ILM kan snel worden uitgebreid naar andere locaties, in Brabant, de rest van Nederland en daarbuiten.
 
Huidige metingen in Eindhoven
Het huidige meetnet in Eindhoven omvat dertig meetpunten voor stikstofdioxide, vooral op plekken waar veel uitstoot kan worden verwacht. Dit meetnet, dat bestaat uit Palmes-buisjes, geeft een indicatief beeld achteraf van de gemiddelde concentratie ter plaatse. Het blijft ten minste operationeel tot 2015. Daarnaast zijn er in Eindhoven twee meetstations van het Rijks Instituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Tenslotte heeft de gemeente één real time meetstation op de hoek van de Willem de Zwijgerstraat-Mauritsstraat. Dit meet sinds 2010, in ieder geval voor vijf jaar, stikstofdioxide en fijnstof.