De “AiREAS” munt

Als het aan initiatiefnemer Jean-Paul Close ligt circuleert er binnenkort een nieuw betaalmiddel in Eindhoven, de AiREAS. Wij stellen hem een paar vragen hierover:

Waarom wilt u een aparte munt?

Voor de meeste mensen is luchtkwaliteit een abstract begrip. Om het tot onze dagelijkse beleving te laten behoren heeft men iets tastbaars nodig. Zo is een Chinees begonnen met de verkoop van schone lucht in blik om aandacht te vestigen op het grote luchtvervuiling probleem in de wereld. AiREAS is een lokale samenwerking voor de gezonde stad Eindhoven. Wij nemen verantwoordelijkheid, allemaal samen. De instanties (bedrijven, overheid, enz) die meewerken aan AiREAS worden in de traditie van de Euro beloond, maar de inzet van burgers voor de gezonde stad kan niet in Euros worden uitgedrukt. We belonen onszelf onzichtbaar door samen de gezonde stad te creëren en zichtbaar door de positieve inzet te belonen met een erkenning van de gemeenschap zelf. Dat is de AiREAS munt.

Is luchtkwaliteit zo’n groot probleem?
Je ademt de hele dag door maar we weten niet wat we binnenkrijgen. Daar staan we ook gewoonlijk niet bij stil, tenzij we geconfronteerd worden met negatieve consequenties zoals stank, ziekte of zelfs sterfgevallen. Vervuilde lucht is sinds kort erkend als doodsoorzaak nummer 1 in de publieke ruimte in de hele wereld. In Eindhoven is het minder erg dan in vele andere delen van de wereld maar wij vinden onszelf een slimme stad die oplossingen bedenkt voor de meest uiteenlopende problemen waar de wereld mee kampt. De unieke manier waarop wij met onze eigen verantwoordelijkheid omgaan rond luchtkwaliteit en volksgezondheid wordt door andere gebieden gevolgd. Door goed voor onze eigen leefomgeving te zorgen middels toepassing van sociale, technologische en bestuurlijke innovatie, dragen we bij aan onze gezondheid en creëren we tegelijkertijd wereldwijd handelskansen en lokale werkgelegenheid.

Hoe kan ik “AiREAS” verdienen?
Er zijn twee mogelijkheden.

• Middels veranderingsprocessen

Dit doen we in samenwerking met bedrijven en instanties die AiREAS kunnen kopen als stimulans voor gedragverandering. Dat doen ze niet altijd alleen wegens luchtvervuiling bewustzijn maar wegens gerelateerde moderne ruimtelijke of vastgoed belangen, en uitbreidingsbelang.

Laat ik dit uitleggen. Een van de grootste vervuilers is het verkeer en veel ervan wordt veroorzaakt door woon/werkverkeer. De auto’s vervuilen niet alleen de lucht maar ook het landschap door de hoge dichtheid van infrastructuur en parkeergelegenheid die ervoor nodig is, zowel voor wonen als werken. Er is in steden een groot ruimtegebrek voor groei. Door het gebruik van alternatieve transportmiddelen te stimuleren kan op ruimte (en luchtvervuiling) worden bespaard.

In de foto zie je hoeveel fietsen op een autoparkeerplaats passen

De ruimte kan op een andere manier worden benut. Zo kunnen parkeergarages omgebouwd worden tot woon, werk of winkelgelegenheden. Vrijkomende infrastructuur kan bestemd worden voor stadslandbouw, speelterreinen voor kinderen, recreatiegebieden, of herindeling van het gebied. Alles draagt dan weer bij aan de innovatieve dynamiek van de stad, en onze gezondheid en lichtkwaliteit wordt daarin meegenomen.

Maar het begint bij het omschakelen in gedrag. Bedrijven en instanties die belang hebben bij deze transitie kunnen AiREAS muntjes kopen en als incentive gebruiken voor het personeel dat zich zelfbewust aanpast in reisgedrag, bijvoorbeeld door regelmatig thuis of in de wijk te werken of met de fiets te komen. Het personeel kan de verdiende AiREAS alleen in de stad Eindhoven uitgeven alsof het normaal geld is waardoor de incentive ook de lokale middenstand stimuleert en betrokken maakt. Wij trachten zoveel mogelijk lokale winkels en horeca te betrekken bij dit proces door ze herkenbaar te maken als AiREAS supporters die de munt als betaalmiddel accepteren. We geven hen vooral in de beginfase de garantie van de waardering van de AiREAS munt als echt geld (1 AiREAS = 10 euro). Lokale productiviteit heeft dan een voorkeur, hetgeen weer werkgelegenheid oplevert.

• Door te werken met of voor AiREAS

Het voordeel van de AiREAS munt is dat het 100% circulaire waarde van en voor de stadsgemeenschap betekent, gekoppeld aan lokale ontastbare belangen. Er wordt geen cent van onttrokken voor winst of bureaucratie. Het is een middel, geen doel. De waarde is tot stand gekomen door inzet en gedragsverandering dat meerwaarde (gezonde stad) oplevert in de leefgemeenschap. Men kan daarom een AiREAS verdienen door te werken aan de AiREAS doelstellingen. 1 AiREAS = 15 minuten AiREAS arbeid.

AiREAS creëert op die manier werkgelegenheid dat bijdraagt aan de gezonde stad. Deze directe, proactieve werkgelegenheid bestaat nog nergens in de wereld en wordt door het lokale waardesysteem mogelijk gemaakt. Het is ook uitsluitend van toepassing op het concrete gebied, niet daarbuiten. Daarom is de AiREAS een lokale munteenheid dat zorg draagt voor lokaal bewustzijn en inzet van gedrag en talent. Dat heeft niets met Den Haag, Brussel, een bank of een hoofdkantoor ergens te maken. Dat is van en voor onszelf. Het circuleren van de AiREAS in onze gemeenschap als betalingsmiddel bevestigt keer op keer die verantwoordelijkheid.

De AiREAS is daarom geen alternatief voor de Euro maar complementair transformatief.

Wat is de waarde van een AiREAS? 
De waarde van elke AiREAS munt is 10€, of 15 minuten AiREAS arbeid rond luchtkwaliteit in de stad. Het kan dus gekocht worden of worden verdiend.

Je kunt de mensen toch belonen in Euros?
Dat kan maar voor de beloning voor gezondheid en luchtkwaliteit is de Euro nooit bedacht noch bedoeld. De Euro is een instrument in de wereld van handelen in materiële waarden. Vooraf dient die waarde eerst gecreëerd te worden. In onze Euro wereld van consumptie doen dat de bedrijven (producten en diensten) en overheden (zekerheden). De AiREAS waarde van luchtkwaliteit is echter geen consumptie maar verantwoordelijkheid die te maken heeft met gedrag en bewustzijnsontwikkeling. Dat proces vertegenwoordigt de AiREAS wel, de Euro niet.  De AiREAS is daarom geen vervanging van de Euro maar een lokale toevoeging. De AiREAS is dus eigenlijk een munt met gevoel, een boodschap. Daarom is de AiREAS ook alleen in Eindhoven geldig nergens anders omdat het gerelateerd is aan onze lokale luchtkwaliteit en volksgezondheid ontwikkeling. Dat is met de Euro onmogelijk.

Daarnaast zouden we Euros eerst ergens vandaan moeten halen om als incentive of betalingsvorm te kunnen gebruiken. De traditie zou zijn om dit via de belastingen te doen door subsidie aan te vragen. Maar de overheid heeft andere Euro belangen verbonden aan het belastinggeld, zoals het investeren in infrastructuur of het bieden van zorgoplossingen rond allerlei consequenties en oude zekerheden. De overheid heeft het al moeilijk genoeg inde Euro wereld en stuurt op groei, niet op verandering.

Als wij burgers de Euros van de belasting terug willen vorderen voor het belonen van onze eigen verantwoordelijkheid dan zijn we verkeert bezig. Je betaalt toch geen zware bureaucratie om je eigen verantwoordelijkheid te beoordelen? Je vraagt de ambtenaren en politici juist om vanuit hun eigen burgerschap mee te werken door het faciliteren van het proces, niet het reguleren. Daarom creëren wij onze eigen lokale waardesysteem: de AiREAS. Het is geen belasting noch schuld. Het is een erkenning en beloning voor creatie van reële sociale en ecologische waarden door gezond burgerschap.

Zou een ander gebied ook een AiREAS munt kunnen hanteren?
Natuurlijk kan dat als men aan twee voorwaarden voldoet, naar Eindhovens voorbeeld:

• Men creëert een eigen Local AiREAS om de waarde van burger verantwoordelijkheid te scheppen en dragen. Dat wil zeggen dat de gebiedsoverheid, het lokale bedrijfsleven, de burgers en wetenschap/onderwijs met elkaar samen een commitment aangaan. (sustainocratie)
• Dat de lokale AiREAS munt ook uitsluitend lokaal wordt ingezet. De AiREAS van Rotterdam of Utrecht heeft dus niets te maken met die van Eindhoven of Sjanghai en Mexico City. Het hoeft natuurlijk ook geen AiREAS te heten. Dat gebeurt alleen als men de ervaringen en organisatievorm van ons in Eindhoven wil gaan benutten. Wij zorgen er dan wel voor dat het verschil duidelijk blijft. De bezielde energie van de Rotterdammers is voor de gezonde lucht in Rotterdam, die van Eindhovenaren voor Eindhoven, enz. Als we met elkaar willen handelen dan doen we dat via de traditie van de Euro, niet de lokale AiREAS munten. Die zijn daar niet voor bedoeld.

Wat moet er nog gebeuren om de AiREAS munt in Eindhoven tot de dagelijkse werkelijkheid te laten behoren?
Daar zijn een aantal stappen voor nodig die vooral te maken hebben met onze durf om te experimenteren in de stad met onze eigen verantwoordelijkheid.

De eerste stap is om gewoon “ja” te zeggen, de AiREAS te aanvaarden als lokale betaaleenheid, equivalent aan 10€, en te vertrouwen op deze innovatie als een boeiend experiment om maatschappelijke betrokkenheid te creëren bij een grote verantwoordelijkheid en veranderende uitdaging.

Vertrouwen kan bijvoorbeeld opgebouwd worden door als samenwerkingsverband in deze introductie fase een Euro reserve als fonds aanhouden. Dan kan iemand AiREAS munten omwisselen in Euros waardoor men het vertrouwen opbouwt over de echtheid van de munt. Als dat vertrouwen eenmaal bestaat dan kan de AiREAS als betaalmiddel gewoon circuleren in de stad, equivalent met de Euro maar niet steeds daarin vertaalt. dat wil men op termijn ook niet want de bezieling die in de AiREAS munt zit treft men niet in de Euro.

Ten tweede dienen wij de munt te introduceren zodat het gaat circuleren. De steun vanuit eigenbelang van het grote bedrijfsleven en de overheid is daarbij belangrijk. Men koopt de AiREAS om het als incentive uit te gaan delen. Een voorbeeld van het belang ervan in ruimtelijk opzicht heb ik al uitgelegd. Dat voorbeeld kan ik ook economisch onderbouwen. Denk bijvoorbeeld aan de miljoeneninvestering van vastgoedbedrijven die Strijp-S omtoveren van industrieel naar woongebied. Om aan de huidige parkeernorm te voldoen moeten enorm kostbare parkeervoorzieningen worden gepland. Ondergrondse voorzieningen zijn zo kostbaar dat men twijfelt of men ze ooit zal terugverdienen, zeker nu de hoogstedelijke tendens (kijk naar Amsterdam) de auto ontmoedigt. Een AiREAS campagne zou niet alleen de lokale gebruikers van het gebied aanmoedigen om op een andere manier dan met de auto het gebied te gebruiken. De AiREAS muntjes zouden ook de lokale winkels op het gebied zelf van inkomsten voorzien dankzij deze benadering. De investering in de incentive is minimaal vergeleken bij het alternatief van de kostbare parkeergarages.

We zoeken natuurlijk vooral aansluiting met bedrijven die lokale inhoud leveren door werkgelegenheid en productiviteit. Dat zijn bedrijven die bijdragen aan de gezonde lucht.

Ten derde zetten we AiREAS in voor mensen die bij willen dragen in de creatie van de gezonde stad dynamiek. Dat zijn misschien mensen die nu in de bijstand of uitkering zitten. Er zijn genoeg taken waar zij zich voor in kunnen zetten zonder de Euro wereld te beconcurreren.

Pas als dat vertrouwen er staat kan de AiREAS coöperatie  de ontvangen Euro middelen als fonds investeren in stadsinnovaties die de AiREAS munt benutten en extra aantrekkelijk maken in gebruik. We denken aan elektrische voertuigen, wetenschappelijke onderzoeken, experimenten met alternatieve energiebronnen, enz die noodzakelijkerwijs via de Eurokanalen worden aangeschaft maar in het AiREAS gebied tot uitvoering worden gebracht. De werkgelegenheid die het oplevert wordt in AiREAS uitbetaald waardoor de waarde in de stad stijgt door de extra circulatie van het waardesysteem. Hoe meer AiREAS circuleren hoe gezonder uiteindelijk de stad wordt. Daarbij komen euros vrij die weer een stimulans zijn voor de wereld van groei. Zo vult het een het ander mooi aan. Deze maatstaf zullen wij moeten bewijzen en dat kan alleen door er mee aan de slag te gaan.

Tot slot: Is de AiREAS een permanente toevoeging aan de stad?
De AiREAS munt noemen wij een “katalysator”. Dat wil zeggen dat het een hulpmiddel is om een complexe verandering teweeg te brengen die anders onmogelijk zou zijn. Zolang luchtkwaliteit een issue is in de stad zal er AiREAS waarden worden gecreëerd en circuleren. Zodra de issue verdwijnt omdat we de stad gezond hebben gemaakt dan zal de waardecreatie minderen en misschien verdwijnen. Dan is het hulpmiddel niet meer nodig en kan het worden uitgefaseerd. Dat uitfaseren is eenvoudig.

Naar verwachting zal de AiREAS maar een klein percentage van de dynamiek in de stad vertegenwoordigen waarbij de in Euro uitgedrukte belangen exponentieel veel zullen stijgen door de lokale ontlasting die door de AiREAS wordt veroorzaakt. De Euro bestedingsruimte van de lokale overheid groeit, hetgeen ook weer de gemeenschap én de algehele economie ten goede komt. Zoals ik al eerder een keer heb geschreven: 1% transformatie = 100% transpiratie = 200% groei. De lokale transformatie wordt in AiREAS uitgedrukt, de integrale groei in Euros. En zo is de volgorde die we in Eindhoven zullen waarmaken want ook economische gezondheid is een groot goed.