Door: Jean-Paul Close (initiatiefnemer AiREAS)
Als je deze foto bekijkt, die door het Eindhovens Dagblad van 1 februari op de voorpagina werd gepubliceerd, zou je haast zeggen dat Noord Brabant de pokken of de mazelen heeft. Misschien is dat ook wel zo als we het artikel lezen dat praat over de kansen van een toekomstige pandemie die veroorzaakt wordt door muterende virussen in varkens, in de relatie tot gevogelte, zoals kippen.
Heeft Brabant pukkeltjes?
Nu hoeven we ons niet zoveel zorgen te maken over de muterende virussen want dat doen ze toch wel, ook zonder de mens. Een recent wetenschappelijk artikel in Wetenschap in Beeld geeft zelfs weer dat de mensvorm gemuteerd is uit andere levensvormen door de effecten van virussen op genen. Zo zit het leven nu eenmaal in elkaar. Harmonieuze relaties noemen we dat in het wereldwijde kennisplatform van veranderaars, de STIR Academy. Ze zijn de basis van de evolutie.
In tegenstelling tot wat het woord “harmonie” doet vermoeden is het vooral een dynamisch proces van nieuwe organische levensverbindingen en veranderingen. Daarin bestaan verschillende energiesoorten die harmonieus goed en slecht passend zijn. Passend is positief vooruitstrevend en niet passend veroorzaakt ziekte, kanker, en zelfs dood en verderf. In de complexiteit van het menselijke (of elk ander) leven is het heel eenvoudig dat de een of de andere mutatie ons onderuit haalt. Maar net zo complex als het systeem zich voordoet in de gevarenzone is het ook in het defensiemechanisme. Dat tenminste als we het aan de natuur zelf overlaten. Als de mens zich ermee bemoeid dan is het anders want we redeneren niet in natuurlijke systemen maar in economische. Dan willen de natuur nogal verstoren, ook de menselijkheid zelf. Ook dat besef is pas recent.
Lang werd te mens gezien als een uniek wezen van vlees en bloed met een soort heerschappij op Aarde. Pas sinds kort weten we dat we leven per gratie van harmonieuze samenwerking op microscopisch niveau. Als we dat verstoren, verstoren we onszelf. Vervuiling is dan niet alleen wat we binnen krijgen via onze ademhaling maar ook via alle andere zintuigen. En voeding! Zo ontstaan er vele ziektes en ongemakken die een (economisch) feest zijn voor de wetenschap, het zorg en verzekeringensysteem maar langzaam een genetisch antropoceen (blijvend aantoonbaar effect van de mens op de natuur) veroorzaken waarbij wij ons af kunnen vragen of wij onszelf nog wel zullen overleven? Of minstens er miljoenen jaren last van blijven houden.
Terug naar veehouderij
De veehouderij in Brabant is door mij al jarenlang aangekaart in de provincie als potentiële uitbreiding van AiREAS met een “AiREAS platteland/stad”. Terwijl AiREAS Eindhoven wel een basis trof, via een van de wethouders, kreeg het betrokken team in de provincie geen support voor dit nijpende probleem. Dat komt niet door slechte wil maar door de manier waarop belangen zich hebben ontwikkeld over de jaren in dit soort organisaties. Deze waren en zijn versnipperd in de organisatie waardoor er niemand eenduidig aangewezen kon worden voor de uitnodiging tot het nemen van gemeenschappelijk verantwoordelijkheid voor volksgezondheid en luchtkwaliteit op het platteland. Een organisatieverandering zou nodig zijn met de juiste motivatie. In Sustainocratische processen, waarop AiREAS is gebaseerd, moeten we de partners in de ogen kunnen kijken en om verantwoordelijkheid kunnen vragen. Binnen de overheid treffen we wel veel bezorgde ambtenaren aan maar niet een systeemstructuur dat gezondheid en milieu tot prioriteit heeft verheven. “Verdeel en heers” is een democratische opvatting die door gebiedsverantwoordelijken ruim een eeuw lang is gebezigd waardoor het gemakkelijk is niets te doen en toch macht uit te oefenen door geld, subsidies, regels en belastingen, maar uiterst moeilijk om tot een samenwerking te komen. Voorheen was dat gunstig, nu een probleem.
Dat is ook een van redenen dat binnen de context van de wereldwijde verantwoordelijkheden rond verduurzamingsprocessen dit versnipperingssysteem (Thorbecke, 1848) niet meer werkt, alternatieven zoals AiREAS en Sustainocratie noodzakelijk zijn en zich als katalysator voordoen van verandering.
Er zijn steeds meer bestuurders in de gemeentelijke en provinciale overheid die dit oude systeem uit het verleden ook als blok aan het been ervaren voor de toekomst. Zij proberen verandering aan te brengen in de structuur zodat er wél een waardengedreven multidisciplinaire samenwerking mogelijk wordt. Dankzij de crisis moet er zelfs een nieuwe structuur komen wegens kostenbesparing. De vraag is welke?
In de provincie leeft het 4xO concept (samenwerking overheid, bedrijfsleven, wetenschap en burgers) als oplossing. AiREAS is daar zelfs op geïnspireerd. Maar tussen het prediken van verandering en het daadwerkelijk deelnemen daaraan is een complexiteit op zich waar veel bij komt kijken.
De mogelijkheid bestaat dat bestuurlijke optimalisering zich focust in de provincie op “minder van hetzelfde” omdat de lobby die leidt tot bestuurlijke functies ook voortkomt uit de belangenlobby van politieke leden in plaats van kernverantwoordelijkheden voor de toekomst. “De provincie doet de dingen die te groot zijn voor de gemeente en te klein voor Den Haag” geeft dit proces weer. Dat is jammer want vanuit gebiedsverantwoordelijkheid, cohesie, geschiedenis en cultuur heeft de provincie veel meer verantwoordelijkheid dan men zichzelf nu toebedeelt als kruimeldief van boven en onder.
Onderzoek veehouderij
Nu doet RIVM het. Mooi. Het onderzoek omvat 3000 mensen en men meet luchtkwaliteit en volksgezondheid. “Meten is weten” maar dan doet men er nog niets aan. Het instrumentarium van de overheid beperkt zich tot regels en bureaucratie. Daar kun je aardig ver mee komen maar het heeft wel de tendens om de maatschappij te blokkeren en op kosten te jagen in plaats van te transformeren. Daarnaast is het RIVM een onderdeel van de grote politieke en economische werkelijkheid waarin gezondheid ondergeschikt is aan de grotere belangen. De vraag blijft altijd bestaan hoe men de onderzoeken inkleurt?
AiREAS werkt met dezelfde (en meer) partners vanuit de mens en burgerschap. De provincie, via concrete personen, is paradoxaal een van de meest vooruitstrevende. Echter AiREAS plaatst een duurzame stip op de horizon van gezondheid, veiligheid, voedsel, zelfredzaamheid en zelfbewustzijn dat boven economische en politieke standpunten staat. AiREAS is niet gebonden aan het oude systeem maar durft te redeneren vanuit de duurzame natuurlijke en menselijke werkelijkheid. Natuurlijk kleuren wij daarom onderzoeken anders in. Dat levert een boeiend spanningsveld op dat tot vooruitstrevende inzichten leidt voor alle partijen, zoals we in Eindhoven trachten aan te tonen.
Het zou goed kunnen dat nu ook de opening gevonden wordt om als AiREAS een parallel proces op te zetten waarin onderzoek geen doel op zich is maar een middel. We weten al dat de hoge concentratie intensieve veehouderij een potentiële risico bom is dus dat hoeven we niet nog een keer te bewijzen. Het gaat erom dat we kijken wat we doen met de situatie zodat we zowel lokale wereldwijde voeding, het economische belang van de vele sectorpartijen, onze eigen integrale gezondheid, het leven en welzijn van dieren en ons leefmilieu, een plekje geven in een duurzame ontwikkeling van de regio. Het verschil van AiREAS met het RIVM is dat wij geen rechtstreekse beschikking hebben over belastinggelden maar afhankelijk zijn van de bereidheid van ALLE partners (dus ook het bedrijfsleven, niet alleen de overheid) om samen te werken aan de stip op de horizon van duurzame menselijke vooruitgang. Op provinciaal gebiedsniveau is dat een uitdaging op zich. De burgers willen wel.
Wordt vervolgt……
Geef een reactie